રિયલ એસ્ટેટ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ટ્રસ્ટ (REIT)

ભારતમાં રિયલ એસ્ટેટ બજાર નિયમિત આવકના સ્ત્રોત તરીકે ઝડપથી ઉભરી રહ્યું છે અને ‘રિયલ એસ્ટેટ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ટ્રસ્ટ’ (REIT) આમાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે કારણ કે આમાં રોકાણકારને રિયલ એસ્ટેટ સેક્ટરનો સીધો સંપર્ક કર્યા વિના પણ લાભ મેળવવાની તક મળે છે.

વૈશ્વિક સ્તરે REIT 40 દેશોમાં પોતાની હાજરી ધરાવે છે અને બે ટ્રિલિયન ડોલરની સંપત્તિ સાથે કુલ પ્રોપર્ટી માર્કેટના પાંચમા ભાગનો હિસ્સો ધરાવે છે. આ પોર્ટફોલિયો વૈવિધ્યકરણની સાથે આવકનો નક્કર અને નિયમિત સ્ત્રોત બનાવે છે. વિકસિત દેશોમાં, જ્યાં REIT છેલ્લા દસ વર્ષથી કાર્યરત છે, લોકોને લાંબા ગાળાના જોખમના આધારે તેમના રોકાણો પર નોંધપાત્ર વળતર મળ્યું છે. ભારતીયો માટે આ એક સારો વિકલ્પ બની શકે છે.

REAT શું છે? (What is a REAT?)

REIT એક એવી કંપની છે જે મુખ્યત્વે શોરૂમ, શોપિંગ સેન્ટર્સ, ઓફિસો, હોટેલ્સ અને વેરહાઉસીસ જેવી આવક પેદા કરતી રિયલ એસ્ટેટ મિલકતોની માલિકી ધરાવે છે અને તેનું વેચાણ કરે છે.

‘સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા’ (સેબી) તેની નિયમનકારી સંસ્થા છે, તેથી રોકાણકારોએ તેની વિશ્વસનીયતા વિશે ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. સેબીના જણાવ્યા અનુસાર, એક REIT એ ટ્રસ્ટ તરીકે સ્થાપવામાં આવે છે જેમાં ટ્રસ્ટી તેમજ વિવિધ જવાબદારીઓ ધરાવતા પદાધિકારીઓ – સ્પોન્સર, મેનેજર અને પ્રિન્સિપલ વેલ્યૂલર હોય છે. ટ્રસ્ટી એ સેબી માં નોંધણી કરાવવી પડશે અને નોંધણી પછી રોકાણકારો ને તેમની ઓફરો આપીને તેમની પાસેથી નાણાં એકત્ર કરશે. પ્રારંભિક ઓફરનું લઘુત્તમ મૂલ્ય રૂ. 250 કરોડ નક્કી કરવામાં આવ્યું છે અને સેબીના ધોરણો મુજબ, REIT હેઠળની સંપત્તિની કિંમત રૂ.500 કરોડથી ઓછી ન હોવી જોઈએ.

ભારતની પ્રથમ REIT (એમ્બેસી ઓફિસ પાર્ક REIT) નો IPO. 18 માર્ચ, 2019 ના રોજ આવ્યો હતો અને 1 એપ્રિલ, 2019 થી બોમ્બે સ્ટોક એક્સચેન્જ(BSE) માં ટ્રેડિંગ શરૂ થઈ ગયું.

REIT કોમર્શિયલ રિયલ એસ્ટેટ એસેટ્સમાં સીધા અથવા S.P.V. (સ્પેશિયલ પર્પઝ વ્હીકલ)માં રોકાણ કરવાની છૂટ છે. શરૂઆતમાં શરૂ થનારી સ્કીમ ક્લોઝ-એન્ડેડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ જેવી જ ક્લોઝ-એન્ડેડ રિયલ એસ્ટેટ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ સ્કીમ હશે, જે શેરધારકોને વળતર આપવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે પ્રોપર્ટીમાં રોકાણ કરશે. શેરધારકો અથવા રોકાણકારો દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલો આ નફો ભાડાની આવક (ભાડાના સ્વરૂપમાં આવક) અથવા કુલ મૂડી પરના નફામાંથી બાદ કરવામાં આવશે.

REIT સ્થાનિક અને વિદેશી – બંને રોકાણકારો પાસેથી રોકાણ સ્વીકારી શકે છે, પરંતુ શરૂઆતમાં એકમો ફક્ત HNI અથવા સંસ્થાઓને જ ઓફર કરી શકાય છે, તેથી લઘુત્તમ સબ્સ્ક્રિપ્શન કદ રૂ. 50,000 છે.

દર વર્ષે REIT ને તેના કુલ નફા ના (ચોખ્ખો નફો/કર પછીનો નફો) ઓછામાં ઓછા 90 ટકા શેર શેરધારકને ડિવિડન્ડ તરીકે આપવાનું ફરજિયાત છે. એટલે કે, REIT તેના નફાના માત્ર 10 ટકા જ પોતાની પાસે રાખી શકે છે.

REIT (શેર અને મ્યુચ્યુઅલ ફંડ) ની જેમ જ રોકાણકારને બે પ્રકારની આવક પૂરી પાડે છે.

1. ડિવિડન્ડ તરીકે

2. મૂડી વૃદ્ધિના સ્વરૂપમાં– REIT ના સ્ટોક્સ BSEઅને NSE પર સૂચિબદ્ધ છે અને કિંમતમાં વૃદ્ધિથી આવક મેળવે છે.

45-50 વર્ષની વય જૂથના રોકાણકારો માટે આ એક સારો વિકલ્પ સાબિત થઈ શકે છે, કારણ કે તે એક તરફ તેમને કર રાહત અને બીજી તરફ નિવૃત્તિ પછી આવકનો નિયમિત સ્ત્રોત પ્રદાન કરશે.

રોકાણ તરીકે રિયલ એસ્ટેટ પ્રોપર્ટીની થોડી રકમ રાખવાથી કોઈપણ વ્યક્તિ નફો મેળવી શકે છે. REIT ના દરવાજા એવા લોકો માટે ખુલ્લા છે જેમની પાસે જમીન કે અન્ય કોઈ સ્થાવર મિલકત નથી.

નિશ્ચિંતતા ની વાત એ છે કે તેના પ્રોજેક્ટ્સ સેબી દ્વારા નિયંત્રિત કરવામાં આવશે, પરંતુ વળતર શું હશે? માપદંડ શું હશે? તરલતા શું હશે? જવાબ એ છે કે REIT રહેણાંક જમીનનાપ્લોટ અથવા વ્યવસાયિક મિલકતની માલિકી રાખવા કરતાં વિવિધ પ્રકારના હોલ્ડિંગ ધરાવશે અને ખાતરી કરશે કે તૈયાર મિલકતમાંથી નિયમિત આવક થાય. આમ, રોકાણકારો ઓછામાં ઓછા જોખમનો સામનો કરવો પડશે. કારણ કે વળતર પણ ઓછું હશે. પરંતુ આનો અર્થ એ નથી કે એન.એ.વી માં તરલતા નહીં રહે.

Is REIT a good investment? ( શું રીટ એક સારું રોકાણ છે?)

REIT પોતે કોઈ ટેક્સ ચૂકવતું નથી, પરંતુ જે કંપનીઓ અથવા કંપનીઓ પાસેથી તે ભંડોળ ઊભું કરે છે તેણે ટેક્સ ચૂકવવો આવશ્યક છે. એ જ રીતે, રોકાણકારે REITની વિવિધ યોજનાઓમાં તેના રોકાણથી થતા નફા અથવા આવક પર ટેક્સ ચૂકવવો પડશે. આમ REIT એક તરફ પરંપરાગત રિયલ એસ્ટેટ અને બીજી તરફ PPFની સમાંતર કામ કરશે. અને ડેટ ફંડ્સ જેવી સલામત રોકાણ યોજનાઓની સમાંતર પણ કામ કરશે. REIT વિવિધ રહેણાંક અથવા વ્યાપારી મિલકતોને બદલે પ્રવાહી રોકાણોને વધુ પ્રાધાન્ય આપે છે. જો તમે તમારી નોકરી અથવા વ્યવસાયના પ્રારંભિક તબક્કામાં છો અને રિયલ એસ્ટેટમાં થોડી રકમનું રોકાણ કરી શકો એમ છો તો તમે અહીં સારી શરૂઆત કરી શકો છો. પછી થી થોડી થોડી રકમ ભેગી કર્યા પછી તમે તમારી પસંદગી અથવા જરૂરિયાત મુજબ પ્રોપર્ટીમાં રોકાણ કરી શકો છો, જેમ કે ગોલ્ડ ફંડ્સ અને ઇક્વિટી ટ્રેડેડ ફંડ્સમાં નાની રકમમાં રોકાણ કરીને પછીથી તમારા પોતાના પરિવારના ઉપયોગ માટે સોનું એકત્રિત કરી શકાય છે.

FAQ

1. Is REIT a good investment? ( શું રીટ એક સારું રોકાણ છે?)
2. Is REIT a risky investment? ( શું રિટ એક જોખમી રોકાણ છે?)
3. How to invest in REITs? ( રિટ માં રોકાણ કેવી રીતે કરવું?)
4. Is REIT better than stocks? ( શું રિટ સ્ટોક કરતા સારું છે?)
5. Which REIT share is best?( ક્યા રિટ ના શેર સૌથી વધારે બેસ્ટ છે?)
6. How can I buy REIT in India? ( ભારત માં રિટ કેવી રીતે ખરીદી શકાય?)